Φαγώσιμα χόρτα της ελληνικής υπαίθρου

Η πλούσια μεσογειακή διατροφή, αποτελείται από πολλά λαχανικά και χόρτα! Και με την ευκαιρία ότι ξεκίνησαν αν και καθυστερημένα οι πρώτες βροχές, είναι καιρός να αναφερθούμε σε κάποια από τα πολλά άγρια και ήμερα χόρτα που θα βρούμε στην ελληνική ύπαιθρο, κάποια με ιδιότητες που θα ζήλευαν τα βοτανα!

Φυσικά τα άγρια χόρτα έχουν τις ιδιαιτερότητες τους, ενώ η συλλογή χρειάζεται προσοχή! Σαν παιδί, πέρασα αρκετά απογεύματα στο δάσος να μαζεύω οβριές και άγρια ραδίκια από χόμπι, και φυσικά για ένα παιδί είναι μια εμπειρία μοναδική, καθώς μαθαίνει να σέβεται το δάσος, να γίνεται παρατηρητικό, να τρέφεται κυριολεκτικά από τη φύση, με μόνο αρνητικό βέβαια ότι τα άγρια χόρτα ως επί το πλείστον, είναι εξαιρετικά πικρά!

Πριν αναφερθούμε στα χόρτα της Ελλάδας, είναι σημαντικό να σημειώσουμε την θρεπτική τους αξία, καθώς είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, πηγή μετάλλων, βιταμινών και ιχνοστοιχείων όπως σίδηρο, μαγνήσιο, ασβέστιο, κάλιο, νάτριο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη C, βιταμίνη Κ, βιταμίνη Ε, φλαβονοειδή, πολυφαινόλες, καροτενοειδή, φώσφορο.

Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, μειώνουν την χοληστερίνη, ρυθμίζουν το σάκχαρο και την αρτηριακή πίεση, ενυδατώνουν το οργανισμό, προστατεύουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, συμβάλλουν στη σύνθεση κολλαγόνου δίνοντας υγιείς αρθρώσεις, δέρμα και μαλλιά, ενώ προλαμβάνουν φλεγμονές και σε συνδυασμό με την αντιοξειδωτική δράση προλαμβάνουν την εμφάνιση καρκίνου, την απώλεια μνήμης, της ασθένειες του ήπατος και εκφυλιστικές ασθένειες των ματιών. Και όλα αυτά με πολύ χαμηλή θερμιδική αξία!

Τα ήμερα χόρτα που θα συναντήσουμε στη λαϊκή αγορά, μανάβικα και κάποια σουπερμάρκετ είναι:

Ραδίκια, με γεύση σχετικά πικρή, και αντιοξειδωτική δράση. Βραστά ή τσιγαριστά είναι εξίσου νόστιμα!

Ρόκα, πικάντικη ειδικά η άγρια ρόκα, ιδανική για κάθε τύπο σαλάτας, ακόμα και αν την προσθέσουμε σε ντάκο, ενώ σε πίτσα είναι η τέλεια πινελιά.

Αντίδια συγγενικά με το ραδίκι με την χαρακτηριστική πικρή γεύση, γίνονται επίσης βραστά ή τσιγαριστά. Θα τα βρείτε μέσα στο χειμώνα από το Νοέμβριο μέχρι τις αρχές του Μαρτίου.

Σπανάκι και Baby σπανάκι, είναι νόστιμο και γνωστό ως πλούσια πηγή σιδήρου και ασβεστίου, μπορείτε να το κάνετε και σαλάτα (αγαπημένη σαλάτα με ρόκα, καρότο και καρύδια), και φυσικά όλες τις ήδη γνωστές παραλλαγές, όπως σπανακόπιτα, σπανακόρυζο και άλλα πολλά! Θα το βρείτε όλο το χρόνο.

Σέσκουλο το αρωματικό, είναι ξινό και μοιάζει λίγο στη γεύση με σπανάκι, ενώ τρώγεται ωμό, αλλά θα το συναντήσετε σε πολλά μαγειρευτά, βραστά σαλάτα, κοκκινιστά, χορτόπιτες. Συμβάλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο!

Μάραθος ή αλλιώς φινόκιο, θα το συναντήσετε αυτοφυές σε ακαλλιέργητες εκτάσεις και φυσικά σε λαϊκές αγορές , μανάβικα και σούπερ μάρκετ. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται σαν μυρωδικό σε πίτες και σαλάτες, ενώ η εποχή συλλογής είναι κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Λάπαθο ή αλλιώς αγριοσέσκουλο, είναι άγριο χόρτο αλλά θα το βρούμε καλλιεργημένο, και ταιριάζει πολύ σε χορτόπιτες, βραστές σαλάτες και ιδανικά σε ντολμάδες (δοκιμασμένη συνταγή). Το συναντάμε από τα πρώτα κρύα μέχρι την άνοιξη. Είναι ξινό οπότε συνδυάστε το με άλλα χόρτα!

Οι γνωστές σε όλους βρούβες ή αλλιώς άγριο σινάπι, ιδανικές για το πεπτικό σύστημα, είναι πικάντικες και λίγο πικρές, είναι ένα ευεργετικό χορταρικό για τον οργανισμό και το συναντάμε σχεδόν παντού σε διαφορετικές ποικιλίες. Το καλλιεργούμενο είναι αυτό που δίνει τους σπόρους της μουστάρδας. Μαζεύουμε από το φθινόπωρο μέχρι της άνοιξη, ενώ βραστές, σε πίτες ακόμα και σε ομελέτες είναι νόστιμες.

Σπαράγγια, ήδη διάσημα για τις ευεργετικές ιδιότητες τους στον οργανισμό μας, θα βρείτε την άνοιξη τα βλαστάρια, ενώ μπορείτε να μαζέψετε από ακαλλιέργητες εκτάσεις, ξέφωτα, πλαγιές, με λίγο ψάξιμο και τύχη καθώς είναι αγαπημένα και πολλοί μαζεύουν όταν έρθει η εποχή τους.

Τα άγρια χόρτα που δύσκολα θα συναντήσουμε στη λαϊκή αγορά, μανάβικα και σουπερμάρκετ είναι:

Φυσικά το ταραξάκο, ή άγριο ραδίκι ή πικραλίδα. Το όνομα του προδίδει την πίκρα που κρατάει ακόμα και μετά το βράσιμο, αλλά η αντιοξειδωτική του δράση και οι θεραπευτικές ιδιότητες ακόμα και της ρίζας είναι ξεχωριστές. Είναι σε μεγάλη αφθονία στο βουνό, προτιμά την υγρασία και τη σκιά, ενώ θα το βρείτε και θα το συλλέξετε πριν την άνθιση το χειμώνα.

Ζωχός με την γλυκιά γεύση όταν βράσει, είναι αυτοφυής και σε μεγάλες ποσότητες σε ακαλλιέργητες εκτάσεις οι άγριοι αλλά θα βρείτε και ήμερους καλλιεργημένους. Από το φθινόπωρο είναι διαθέσιμοι, ενώ καλό είναι να τους προτιμήσετε βραστούς, σε φρικασέ, μαγειρευτά και χορτόπιτες.

Άλλο ένα πικρό άγριο χόρτο, το σταμναγκάθι, συγγενές με το ραδίκι, γίνεται ωραία σαλάτα από τα τρυφερά φύλλα του, ενώ είναι εξίσου νόστιμο βραστό και σε μαγειρευτά.

Οι αποτοξινωτική τσουκνίδα, υπάρχει κυριολεκτικά παντού, γίνονται μοναδικές πίτες με τσουκνίδα, ομελέτες, ενώ θα τη βρείτε από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη και στην αγορά. Όταν καθαρίζουμε τσουκνίδες φοράμε πάντα γάντια ώστε να αποφύγουμε ερεθισμούς και κνησμό.

Το κατσαρό ραδίκι, συνήθως θα το βρείτε μαζί με το άγριο ραδίκι, ενώ είναι πολύ καλό χολαγωγό. Η ιδιαιτερότητα του είναι πως έχει πιο αραιά φύλλα, ενώ έχουν μια έντονη κλίση σαν να κατσαρώνει, για αυτό έχει και αυτό το όνομα. Άλλη ονομασία του είναι λαδάκι και είναι πολύ νόστιμο!

Οι οβριές, αν και λίγοι τις γνωρίζουν, είναι μοναδικά χόρτα με χαρακτηριστική πολύ πικρή γεύση αλλά σημαντική αποτοξινωτική και διουρητική δράση. Μοιάζουν με τα σπαράγγια καθώς θα βρείτε τα βλαστάρια να ορθώνονται, και ιδανική περίοδος συλλογής είναι στα βαριά κρύα, στη μέση του χειμώνα. Σημαντικό είναι να σημειώσουμε ότι οι οβριές τρώγονται μόνο βρασμένες καλά καθώς ωμές έχουν τοξικότητα.

Άλλα άγρια χόρτα που θα βρείτε στην ύπαιθρο αλλά χρειάζεται προσοχή η συλλογή είναι οι βλαστοί της παπαρούνας πριν την άνθιση, ιδανικοί για πίτες, οι βολβοί βραστοί ή τουρσί, το πετρομάρουλο, η ραπανίδα, το άγριο καρότο και πολλά ακόμα άγρια χόρτα της φύσης!

Κλείνοντας την αναφορά στα χόρτα, καλό είναι να γνωρίζουμε κάποια πράγματα. Η εποχή συλλογής χόρτων ξεκινάει με τα πρώτα κρύα και τελειώνει με την άνθιση, στην αρχή της άνοιξης. Το καλοκαίρι θα βρούμε αρκετά καλλιεργούμενα χόρτα όπως σπανάκι, ρόκα και βλίτα.

Όταν αγοράζουμε χόρτα, προσέχουμε να μην παίρνουμε κίτρινα ή μαραμένα χόρτα, ενώ ρωτάμε πάντα την προέλευση ώστε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο προστατευμένοι. Δεν παίρνουμε μεγάλες ποσότητες καθώς μέχρι να μαγειρευτούν χάνουν τις ιδιότητες τους, αλλιώς τα ζεματίζουμε και τα καταψύχουμε, όπως το σπανάκι. Αλλά το αποφεύγουμε σαν λύση. Στο πλύσιμο αποφεύγουμε το μούλιασμα, ώστε να μην αποβάλουν τα θρεπτικά συστατικά τους. Άγρια χόρτα αποφεύγουμε να αγοράζουμε καθώς θα έχετε δει πολλές φορές να μαζεύει κόσμος χόρτα από ακατάλληλες περιοχές, όπως την άκρη ενός κεντρικού δρόμου ή κοντά σε βιομηχανικές περιοχές όπου υπάρχουν γύρω χωράφια, που δυστυχώς δεν γίνεται να μην έχουν υποστεί μόλυνση από βαρέα μέταλλα και άλλους ρύπους.

Όταν μαζεύουμε μόνοι μας χόρτα, διαλέγουμε προσεκτικά την περιοχή που θα μαζέψουμε για τον ίδιο λόγο με παραπάνω. Αποφύγετε και περιοχές κοντά σε καλλιεργούμε χωράφια που κατά πάσα πιθανότητα θα έχουν φυτοφάρμακα. Προτιμήστε να μαζέψετε χόρτα απογευματινές ώρες και μην τα ξεριζώνετε, δίνοντας στην ευκαιρία το φυτό να ξαναβλαστήσει. Κόψτε τα φύλλα που χρειάζεστε από διαφορετικά χόρτα και αφήστε τα να υπάρχουν και την επόμενη χρονιά.